Adres
Yasemin SALİH Oluşturulma Zamanı: Şubat 22, 2025 04:00 Avrupa’da besin gündeminin birinci esnasında tereyağı tutarları ve limitli satışlar var. Yüzde 30’ları aşan fiyat artışı sebebiyle Polonya şeklinde ülkelerin
Yasemin SALİH
Oluşturulma Zamanı: Şubat 22, 2025 04:00
Avrupa, son dönemde tereyağı fiyatlarıyla alakalı minik çaplı bir kriz yaşıyor. Maliyetlerin artması ve üretimdeki azalmaya çılgın dana şeklinde hastalıklar ile iklim krizinin neticeleri da eşlik edince Avrupa şeklinde süt besiciliğinin programlı ilerlediği bir bölgede bile tereyağı sıkıntısı haberlere mevzu oldu.
Öyleki ki haberlerde Avrupa’daki süpermarketlerin, ürkü alımlarını önlemek için her müşteriye en çok dört paket tereyağı (her paket 250 gram) alma limiti koyduğu belirtiliyor. Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat) verilerine bakılırsa, AB vatanlarında tereyağı tutarları şubatta senelik yaklaşık yüzde 30 arttı. Avrupa’nın en kalabalık nüfusuna haiz Almanya’da da Federal İstatistik Ofisi (Destatis) verilerine bakılırsa ocak ayında tereyağının müstahsil fiyatı senelik bazda yüzde 39.8 düzeyinde artış gösterdi. Tüketiciler artan fiyatlardan etkilenince birtakım marketlerin promosyonlarla satışı canlandırmaya çalmış olduğu da tekrar haberlerde öne çıkan bilgiler içinde.
class=”medyanet-inline-adv”>
LÜKS ÜRÜN HALİNE GELDİ
Türkiye’de fiyatlara baktık. Pazarın büyük bölümünü market markaları oluştururken kilogramının 100 dolarlar seviyesinde olduğu görülüyor. Markalı tereyağı almaya kalkarsanız bunun üstünde sayıları gözden çıkarmanız gerekiyor. Polonya şeklinde tereyağı rezervleri ülke siyasetinin mevzusu olan ülkelerde ise tereyağı, lüks ürün statüsünde değerlendiriliyor. Anadolu Ajansı’nın Avrupa medyasından derlediği haberlere bakılırsa Polonya hükümeti, Aralık 2024’te stratejik tereyağı rezervinden 1.102 tonu özgür bırakarak tedbir almıştı.
NEDEN BU HALE GELDİ
Avrupa’da tereyağı fiyatlarının artış sebepleri sıralanırken çiftçilerin pahalı hammadde ve enerjiye erişimi, düşük süt tutarları, yüksek nakliye maliyetleriyle savaşım şeklinde maddeler öne çıkıyor. Bunun yanında, Avrupa genelinde konsantre yem kullanımının artmasıyla sütün yağ içinde ne olduğunun normalden daha düşük olması da nedenlerden biri. Ek olarak Avrupa Donanması’ndeki inek sayısının 20 milyonun dibine düşmesi de listedeki nedenlerden.
class=”medyanet-inline-adv”>
Mevzuyu Türkiye’deki süt endüstrisinin uzmanlarına sorduk. Tereyağının süt tozuyla üretildiğine dikkat çeken uzmanlar maliyetlerdeki artışa vurgu yaptılar. Milli Süt Konseyi Inceleme ve Istihbarat Kurulu Üyesi Hakan Kazancıgil ise sektördeki ‘yaşlanma sendromu’na dikkat çekti. Kazancıgil, sektörde son dönemde meydana getirilen bütün çalıştaylarda dönerek dolaşıp masaya getirilen probleminin aile çiftliklerinde gençlerin meslek mirasını devralmaması bulunduğunu söylemiş oldu.
YAŞ ORTALAMASI 60’LARDA
Kazancıgil’in verdiği bilgilere bakılırsa pandemide meydana getirilen bir yaş averajı çalışmasında müstahsillerin yaş averajı 57 çıktı. “Burada bazı destekleri almak için hayvanların bir kısmını kızının bir kısmını oğlunun üzerineymiş gibi gösteren çiftlik sahiplerini de göz önünde bulundurmamız gerekiyor. Aile işletmelerinde genç kalmadı. Genç kuşak bu işi yapmıyor. Bu sadece Türkiye değil dünyanın sorunu. Kırsalda nüfus azalıyor. Kırsalda yaşayana kimse kız vermiyor. Bunun hükümetlerin politikası olması gerek ama biz o treni kaçırdık gibi” diyen Kazancıgil, tereyağı örneği şeklinde durumların tarımsal sürdürülebilirlik adına gelecekte artacağı kanaatinde.
class=”medyanet-inline-adv”>
Kazancıgil, Çin’den ilgi çekici örnekler de verdi: “Çin ne yapıyor diye baktık. 40-50 bin baş hayvan olan tesisler yapmışlar. Bildiğiniz 15-20 katlı apartman. En tepede doğumhane. Aşağı indikçe hayvan büyüyor ve alt katta satışa çıkıyor. Çin bunun endüstri kısmını geliştiriyor. Ama çiftlikler kırsal hayatta önemli yer tutuyor.”
TÜRK TEREYAĞININ İHRACATI YASAK
Avrupa’daki kriz Türk üreticisine bir kapı açar mı diye aklınıza gelmiş olabilir. Sadece yaptığımız görüşmelerde gördük ki Avrupa’daki tereyağı haberleri bizde coşku yaratmamış. Bunun nedenini Ambalajlı Süt ve Süt Ürünleri Sanayicileri Derneği (ASÜD) Başkanı Harun Çallı şu şekilde söyledi: “Dünyada tereyağı bazen çok para eder bazen düşer. İki yıldır Avrupa’da süt fiyatları yüksek seyrediyor. Tereyağına talep ise artıyor. Türkiye’nin 1 kg’ın üzerinde tereyağı ihracatı yasak. Bizim kendi koyduğumuz bir kural bu. Küçük paketlerde satabiliyoruz ama balya olarak ihraç edemiyoruz. Paketli üründe de fiyat tutturamıyoruz. Yani Avrupa’daki boşluğu dolduramayız.”
class=”medyanet-inline-adv”>
Türkiye’de 2024 senesinde 100 bin ton tereyağı üretildi. Yetkililer pişmeden süt fazlalığına dikkat çekerek ihracat hikayesinde yeni desteklerin devreye girmesi icap ettiğinin altını çizdiler.
