Küresel piyasalarda, Orta Şark’daki tansiyon ve Amerika’de açıklanan verilerin ekonomik aktiviteye yönelik komplike sinyaller vermesiyle geçen hafta komplike seyir izlenirken, gözler önümüzdeki hafta ülkede duyurulacak enflasyon verilerine çevrildi.
Küresel piyasalarda, Orta Şark’daki tansiyon ve Amerika’de açıklanan verilerin ekonomik aktiviteye yönelik komplike sinyaller vermesiyle geçen hafta komplike seyir izlenirken, gözler önümüzdeki hafta ülkede duyurulacak enflasyon verilerine çevrildi.
Amerika’de ekonominin “yumuşak iniş” yapabileceğine yönelik iyimserlikler devam ederken ve ülkede enflasyonun istenilen seviyeye ineceğine yönelik emniyet güçlenirken, resesyon endişelerinin de varlığını sürdürmesi, fiyatlamaları zorlaştıran etkenlerin başlangıcında yer aldı.
Fed Başkanı Jerome Powell, Milli İşletme Ekonomisi Derneğinin senelik toplantısında meydana getirdiği konuşmada, Amerika ekonomisinin genel hatlarıyla sağlam durumda ve bunu korumak için Fed’in araçlarını kullanma niyetinde bulunduğunu beyan etti.
“İleriye baktığımızda, ekonomi genel olarak beklendiği gibi gelişirse, politika zamanla daha nötr bir duruşa doğru ilerleyecektir ancak önceden belirlenmiş bir yolda değiliz.” diye konuşan Powell, Federal Aleni Piyasa Komitesinin ürem oranlarını hızla düşürmek için çabuk etmediğini kaydetti.
Powell, iş gücü piyasası koşullarında daha çok soğumaya gereksinim olduğuna inanmadığını anlatım ederek, iktisat beklendiği benzer biçimde performans gösterirse bu sene toplamda 50 baz puanlık iki ürem indirimi daha olabileceğini söylemiş oldu.
Öteki Fed yetkililerinin açıklamaları da takip edilirken, Atlanta Fed Başkanı Raphael Bostic, iş gücü piyasası zayıflarsa başka bir büyük faiz indirimine daha aleni bulunduğunun sinyalini verdi.
İstihdam verilerinin cılız gelmesinin, kendisini başka bir trajik hamleye daha gereksinim duymaya iteceğini söyleyen Bostic, “Hikâye enflasyonun düşüşünü sürdürdüğü ve iş gücü piyasasının güçlü kaldığı yönündeyse, faiz indirimleri konusunda biraz daha sabırlı olma lüksüne sahip olduğumuzu düşünüyorum. Öte yandan, iş gücü piyasası çok daha zayıf gelirse, bunun aciliyet katacağını düşünüyorum.” ifadelerini kullandı.
Richmond Fed Başkanı Thomas Barkin, siyaset faizinin ekonominin mevcut durumuyla ahenkli olmaması sebebiyle bankanın geçen ay yarım baz puanlık ürem indirimine gittiğini sadece bunun enflasyonla mücadelenin bittiği anlamına gelmemesi icap ettiğini belirtti. Barkin, “Enflasyonla mücadelenin henüz kazanıldığını söylemek zor olmaya devam ediyor.” dedi.
Öte taraftan, Amerika’nin doğusunda ve güneyindeki limanlarda çalışan işçilerin, maaş artışı talebi ve otomasyon hikayelerinde işverenlerle yaşanmış olan anlaşmazlıklar sebebiyle başlattıkları işbırakımı de tedarik zincirinde aksamalar olabileceğine dair endişeleri artırdı.
Sonrasında limanlarda çalışan işçilerin grevi, sendika ile işverenlerin ücretler hikayesinde geçici anlaşmaya varmasıyla üçüncü günde son buldu.
Chicago Fed Başkanı Austan Goolsbee, perakendeciler ve üreticilerin, liman işçileri grevi beklentisiyle ortalama iki haftalık ürün stokladığını sadece bunun nihayetinde ortaya çıkan tedarik zinciri kesintilerinin, işçi anlaşmazlığı sürerse daha yüksek fiyatlara yol açabileceğini söylemiş oldu.
Öte taraftan, Orta Şark’daki çatışmaların durumu ve dünya çapında enflasyonla mücadelenin resesyonla sonuçlanıp sonuçlanmayacağına ait sual işaretleri, risk iştahını törpülemeye devam etti.
İran Inkilap Muhafızları Ordusu, İsrail’e balistik roket saldırısı başlattığını duyurmuştu. İsrail’in tahsisat vereceğine yönelik tehditleri ve İran’ın bu durumda daha şiddetli reaksiyon gösterileceğine ait açıklamalarının peşinden, bölgede tansiyon yüksek kalmayı sürdürüyor.
Internasyonal Para Fonu (IMF) Sözcüsü Julie Kozack, Orta Şark’daki çatışmaların daha da tırmanma olasılığının riskleri ve belirsizliği artırdığını, bölge ve ötesi için mühim ekonomik neticeleri olabileceğini beyan etti.
Amerika’de açıklanan verilerin ekonomik aktiviteye yönelik komplike sinyaller vermesi de geçen hafta küresel piyasalarda risk iştahını azalttı.
Amerika’de ziraat dışı istihdam eylülde 254 bin fert artarak beklentilerin üstünde gerçekleşirken, işsizlik payı yüzde 4,2’den 4,1’e geriledi.
Analistler, Amerika’de açıklanan istihdam verilerinin peşinden ülke ekonomisinin iyiye gittiğini, “yumuşak iniş” yapabileceğine yönelik iyimserliğin güç kazanmasına rağmen jeopolitik risklerin risk iştahını törpülediğini söylemiş oldu.
Amerika’de {özel sektör} istihdamı, eylülde 143 bin kişiyle piyasa beklentilerinin üstünde artış gösterdi. Senelik ücret artışı ise eylülde yüzde 4,8’den 4,7’ye geriledi.
Amerika’de ilk defa işsizlik maaşı başvurusunda bulunanların sayısı, 28 Eylül ile sonlanmış haftada 225 bine yükselerek piyasa beklentilerinin üstünde gerçekleşti.
Ülkede Tedarik Idare Enstitüsü (ISM) hizmet sektörü Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI), eylülde aylık bazda 3,4 puan arttı ve 54,9’a çıkarak Şubat 2023’ten bu yana en yüksek seviyesini kaydetti.
Ülkede yapınak siparişleri ise ağustosta artış beklentilerinin aksine yüzde 0,2 azaldı.
Amerika’de JOLTS aleni iş sayısı, ağustosta 8 milyon 40 bine çıkarak piyasa beklentilerinin üstünde gerçekleşti.
Analistler, mevzubahis verinin iş gücü piyasasında beklentilerin üstünde bir soğuma olabileceği endişelerini beslediğini belirtti. Ülkede inşaat masrafları, ağustosta artış beklentisinin aksine yüzde 0,1 azalışla 2 trilyon 132 milyar dolara indi.
Amerika’de Tedarik Idare Enstitüsünün (ISM) imalat endüstri Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI), eylülde 47,2 ile piyasa beklentilerinin altında gerçekleşti. S&P Global’in imalat endüstri PMI verisi de yukarı yönlü revize edilerek 47,3 oldu. Endeksler, ülkede imalat sektöründeki daralmanın sürdüğüne işaret etti.
Gelişmelerin peşinden para piyasalarındaki fiyatlamalarda, Fed’in kasımda yüzde 25 baz puanlık ürem indirimi yapmasına kararlı gözüyle bakılıyor.
Analistler, Amerika’de önümüzdeki hafta açıklanacak enflasyon verisinin de piyasaların yönü açısından büyük ehemmiyet taşıdığını söylemiş oldu.
Amerika Başkanı Joe Biden da İsrail’in İran’a ilişik petrol tesislerine hücum ihtimaline, “Şu anda bunu tartışıyoruz.” diyerek ileriyi düşünerek ılımlı davrandı.
Mevzubahis gelişmelerle Amerika’nin 10 senelik tahvil faizi haftayı 21 baz puan artışla yüzde 3,96’dan, dolar endeksi yüzde 2 artışla 102,5 seviyesinden bitirdi.
Altının ons fiyatı ise geçen hafta yüzde 0,2 azalışla 2 bin 653,5 dolara gerilerken, Brent petrolün varil fiyatı, 8,3 yükselişle 77,9 dolara çıktı.
New York borsasında geçen hafta jeopolitik risklerin etkileriyle komplike seyir seyredildi.
Orta Şark’da tansiyonun yükselmesi, birtakım müdafaa ve enerji şirketlerinin hisselerini pozitif yönde etkilerken, çatışmalardan rezervasyonların zarar görebileceği endişeleriyle kruvaziyer şirketlerinin hisselerinde düşüş yaşandı.
Haftayı F-35 harp uçağının ana yüklenicisi Amerika’li müdafaa firması Lockheed Martin’in hisseleri yüzde 3,9, Northrop Grumman’ın hisseleri yüzde 1,9 kıymet hasılatıyla bitirdi. Patriot roket sisteminin üreticisi RTX’in hisseleri ortalama yüzde 3,8, General Dynamics’in hisseleri yüzde 0,2 terfi etti.
Kruvaziyer şirketlerinden Carnival’ın hisseleri yüzde 2,8, Norwegian Cruise Line’ın hisseleri yüzde 2,7 geriledi.
Kurumsal tarafta ise Nike’ın hisseleri haftalık bazda üst idare edici değişikliği öncesi gelir hedefini geri çekmesi sonrası yüzde 8 kıymet yitirdi. Amerika’li elektrikli araba üreticisi Tesla’nın hisseleri de firmanın araba teslimatlarının senenin üçüncü çeyreğinde beklentilerin altında kalması sonrası yüzde 4 düştü.
Bu gelişmelerle, Nasdaq endeksi yüzde 0,1 Dow Jones endeksi yüzde 0,09 kıymet kazanırken, S&P 500 endeksi yüzde 0,09 kıymet yitirdi.
Önümüzdeki hafta salı dış tecim dengesi, çarşamba Federal Aleni Piyasa Komitesi (FOMC) toplantı tutanakları, çarşamba Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ve haftalık işsizlik maaşı başvuruları, cuma günü Müstahsil Fiyat Endeksi (ÜFE) ile Michigan Üniversitesi tüketici emniyet endeksi takip edilecek.
Avrupa borsalarında jeopolitik risklerin etkisiyle olumsuz seyir öne çıkarken, bölgedeki ekonomik durgunluk endişeleri varlığını koruyor.
ECB yetkililerinin lafla yönlendirmeleri devam ederken, ECB Başkanı Christine Lagarde, Brüksel’de meydana gelen Avrupa Parlamentosu (AP) Ekonomik ve Mali İşler Komitesi toplantısında, “Son gelişmeler enflasyonun zamanında hedefe döneceğine olan güvenimizi güçlendiriyor. Bunu ekim ayındaki para politikası toplantımızda hesaba katacağız.” ifadelerini kullandı.
Enflasyonda yüzde 2 hedefine ulaşmak için lüzumlu olduğu sürece siyaset faizlerini yeterince kısıtlayıcı tutacaklarını vurgulayan Lagarde, “Önceden belirli bir faiz oranı patikası taahhüdünde bulunmuyoruz.” diye konuştu.
ECB Idare Kurulu üyesi Isabel Schnabel, meydana getirdiği açıklamada, büyümedeki ters rüzgarları görmezden gelemeyeceklerini belirterek, “Parasal sıkılaştırmanın en yüksek etkisi muhtemelen geride kalmış olsa da ve enflasyon düşüp ücretler arttıkça reel gelirler yükselse de büyüme sığ kalmaya devam ediyor.” dedi.
Para piyasalarındaki fiyatlamalarda, Avrupa Merkez Bankasının (ECB) sene sonuna kadar toplamda 50 baz puan ürem indirimi yapacağının öngörüldüğünü aktaran analistler, ekonomik aktivitedeki durgunluk sinyallerinin güçlenmeye devam etmesinin fiyatlamaları zorlaştırdığını kaydetti.
Bölgede açıklanan verilere gore, Euro Bölgesi’nde ekonomik aktivite eylülde daraldı.
Ağustosta 51 seviyesinde olan Euro Bölgesi sentetik Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) eylülde 49,6’ya inerken, sentetik PMI son 7 ayın en düşük seviyesini görmüş oldu. Euro Bölgesi’nde ağustosta 52,9 olan hizmet sektörü PMI da eylülde son 7 ayın en düşük kıymeti 51,4’e geriledi.
Bölgede, enflasyon payı son üç senenin en düşük seviyesine inerken, mal ve hizmet tutarları geçen yılın aynı ayına kıyasla yaklaşık bir tek yüzde 1,8 arttı. Euro Bölgesi’nde senelik enflasyon, 3 yılı aşkın süredir ilk defa ECB’nin orta vadede Euro Bölgesi ekonomisi için ülkü olarak görmüş olduğu yüzde 2 hedefinin altında kaldı.
Bölgede Müstahsil Fiyat Endeksi (ÜFE), ağustosta aylık bazda yüzde 0,6 yükselirken, senelik bazda yüzde 2,3 geriledi.
Buna ayrıca, Euro Bölgesi’nde imalat endüstri PMI eylülde 0,8 puan düşerek 45 puana indi.
Almanya’da senelik enflasyon, sıkı ürem politikasının ve ekonomide belirsizliğin etkisiyle eylülde yüzde 1,6’ya inerek, ECB’nin hedefinin oldukça dibine düştü. Ülkede, imalat endüstri PMI 40,6 ile beklentilerin üstünde gelmesine rağmen cılız kalmayı sürdürdü.
Analistler, bu verilerden alınan sinyallerin, ECB’nin para politikasını gevşetmeye devam edeceği ve ekimde siyaset ürem oranını yine düşüreceği yönündeki beklentileri artırdığını söylemiş oldu.
İngiltere ekonomisi ise senenin ikinci çeyreğinde senelik bazda yüzde 0,5 büyüdü. Ülkede, yaklaşık mesken tutarları eylülde senelik bazda son iki yılın en süratli yükselişini kaydederken, mesken finansman kuruluşu Nationwide verilerine gore, eylülde mesken tutarları senelik bazda 3,2 arttı.
İngiltere’de imalat sektörü PMI verisi ise eylülde 51,5 ile beklentilere paralel biçimde büyümesini sürdürürken, iş dünyası itimatı 9 ayın en düşük seviyesine indi.
Ülkede ek olarak hizmet sektöründe gelişme hızı eylülde yavaşladı. Ağustosta 53,7 olan hizmet sektörü PMI eylülde 52,4’e indi.
Avrupa Donanması’nin (AB), Çin’den ithal edilen elektrikli arabalara ek gümrük vergisi tatbik sonucu alma ihtimali, otomotiv sektörü hisselerine negatif yansıdı.
Kurumsal tarafta Volkswagen Grubu, 2,5 ay sonrasında kar tahminlerini yine düşürürken, firmanın borsadaki payları satış baskısına maruz kaldı. Firmanın hisseleri bu hafta yüzde 3,2 kıymet yitirdi.
İngiltere merkezli spor araba üreticisi Aston Martin’in hisseleri de firmanın satış ve kar tahminlerini düşürmesinin peşinden ortalama yüzde 31 kıymet yitirdi. İngiliz firma, senelik hedeflerin düşürülmesinden tedarik zincirindeki aksaklıkları ve Çin’deki cılız talebi görevli tuttu.
Orta Şark’da tansiyonun yükselmesi, Avrupa borsalarında birtakım müdafaa ve enerji şirketlerinin hisselerini pozitif yönde etkilerken, tabanca üreticileri, Rheinmetall’in hisseleri yüzde 7,8, BAE Systems yüzde 4,6 ve Thales’nin hisseleri yüzde 1,7 kıymet kazanmıştır.
Bu gelişmelerle İngiltere’de FTSE 100 endeksi yüzde 0,48, Fransa’da CAC 40 endeksi yüzde 3,21, İtalya’da MIB 30 endeksi yüzde 3,26 Almanya’da DAX 40 endeksi yüzde 1,81 kıymet yitirdi.
Önümüzdeki hafta pazartesi Almanya’da yapınak siparişleri ile Euro Bölgesi’nde perakende satışlar, salı Almanya’da endüstri üretimi, perşembe ECB toplantı tutanakları, cuma Almanya’da TÜFE takip edilecek.
Orta Şark’da artan gerilimin Asya piyasalarında da risk iştahını törpülemesine rağmen, Çin’in açıklamış olduğu ekonomik teşvik paketlerinin etkisiyle Hong Kong geçen hafta pozitif yönde seyretti.
Japonya’da iktidardaki Liberal Demokrat Partinin (LDP) yeni lideri İşiba Şigeru, Temsilciler Meclisinde düzenlenen nefes kesecek oturumda, ülkenin başbakanı seçildi. İşiba’nın, görevini 27 Ekim’de düzenlenmesi planlanan erken genel seçimlere kadar yürütmesi umut ediliyor.
İşiba’nın, Japonya Merkez Bankası (BoJ) Başkanı Kazuo Ueda ile görüşmesinin peşinden, Japonya’nın şu an için daha yüksek borçlanma maliyetlerine hazır olmadığını söylemesi yende kıymet yitirilmesine yol açtı.
Analistler, mevzubahis açıklamanın peşinden BoJ’un parasal sıkılaşma sürecine yönelik belirsizliğin arttığını belirtti.
Japonya Başbakanı İşiba, genel seçim öncesinde enflasyondan etkilenen seçmenlere yardımcı imlemek amacıyla bir takım ekonomik tedbir hazırlamaları emirini verdi.
BoJ Idare Kurulu Üyesi Asahi Noguchi, meydana getirdiği açıklamada, Merkez Bankasının gevşek bir para politikası duruşunu sürdürmesi icap ettiğini düşündüğünü belirterek, “Toplumda yüzde 2 fiyat istikrarı hedefiyle tutarlı bir zihniyetin yerleşmesi muhtemelen önemli bir zaman alacaktır.” dedi.
Bu gelişmelerle, dolar/yen paritesi haftayı yüzde 4,5 artışla 148,7’den bitirdi.
Bölgede açıklanan verilere gore, Japonya’da eylüle ait hizmet sektörü PMI 53,1 ile beklentilerin altında gerçekleşirken, sentetik PMI 52,0 oldu.
Ülkede, ağustosa ait endüstri üretimi yüzde 3,3 azalışla beklentilerin altında gerçekleşirken, ağustos ayı perakende satışlar yüzde 0,8 ile beklentileri geride bıraktı.
Çin’de, eylül ayı imalat endüstri PMI 49,8 ile beklentilerin üzerinde, eylül ayı Caixin imalat endüstri PMI 49,3 ile beklentilerin altında gerçekleşti.
Hizmet sektörü PMI ise 50,0 ve Caixin hizmet sektörü PMI 50,3 ile beklentilerin altında gerçekleşmesine rağmen hizmet sektöründe ekonomik aktivitenin kuvvetli kalmayı sürdürdüğü görüldü.
İmalat sanayisinde ekonomik aktivitenin hala cılız bulunduğunu belirten analistler, açıklanan ekonomik teşviklerin peşinden önümüzdeki aylarda aktivitede canlanmanın beklenebileceğini söylemiş oldu.
Asya piyasalarında komplike seyir egemen olurken, Çin’de dinlence nedeniyle geçen hafta bir tek pazartesi muamele gerçekleşti.
Bu gelişmelerle haftalık bazda Japonya’da Nikkei 225 endeksi yüzde 3, Cenup Kore’de Kospi endeksi yüzde 3,02 kıymet kaybederken, Hong Kong’da Hang Seng endeksi yüzde 10,20, Çin’de Şanghay sentetik endeksi yüzde 8,06 kıymet kazanmıştır.
Önümüzdeki hafta salı Japonya’da dış tecim dengesi, perşembe Japonya’da ÜFE takip edilecek.
Yurt içerisinde geçen hafta düşüş eğilimi öne çıkarken, Borsa İstanbul’da BIST 100 endeksi haftayı yüzde 6,83 kıymet kaybederek 9.109,34 puandan bitirdi.
Dolar/TL, haftayı bundan önceki kapanışın yüzde 0,3 üzerinde 34,2571’den kapattı.
Yurt içerisinde açıklanan verilere gore, Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), eylülde aylık bazda yüzde 2,97, Yurt İçi Müstahsil Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) yüzde 1,37 artış gösterdi. Senelik enflasyon tüketici fiyatlarında yüzde 49,38’e, yurt içi müstahsil fiyatlarında yüzde 33,09’a geriledi.
Önümüzdeki hafta pazartesi gömü nakit dengesi, perşembe işsizlik payı ve endüstri üretimi, cuma ödemeler dengesi takip edilecek.
Analistler, teknik açıdan BIST 100 endeksinde 9.200 ve 9.300 seviyelerinin direnme, 8.850 ve 8.700 puanın yardımcı konumunda bulunduğunu kaydetti.
AA Finans Ödemeler Dengesi Beklenti Anketi’ne katılan ekonomistler, cari işlemler hesabının ağustosta 3 milyar 956 milyon dolar fazla verdiğini tahmin etti.
Ekonomistlerin 2024 için cari aleni beklentisi, 14 milyar dolar ile 24 milyar dolar aralığında yer aldı.
