Bakanlık tarafınca hazırlanan “Türkiye’nin İsrail ile Ticareti Durdurma Süreci Hakkında Bilgi Notu”nda, sürecin başından bu yana atılan adımlara ilişik data verildi.

İsrail’in Filistin’e yönelik saldırıları dolayısıyla alınan kararlara dikkati çekilen notta, dört gözle beklenen 15 soruya dair yanıtlar yer aldı.

15 sual ve 15 yanıt şu şekilde:

Sual 1- İsrail’in 7 Ekim 2023 saldırıları ondan sonra İsrail ile tecim devam ediyor mu?

Yanıt: İsrail ile toplam tecim 7 Ekim 2023 ile 2 Mayıs 2024 içinde ortalama yüzde 32 oranında azalmıştır. Bu zamanda Türkiye’nin İsrail’e ihracatı yüzde 30 azalış, İsrail’den ithalatı ise yüzde 43,4 azalış kaydetmiştir. İsrail’e hiç bir müdafaa ürünü, askeri amaçlı ürün ticareti ve tahsil ortaklık yapılmamıştır. 9 Nisan 2024 itibarıyla 54 ürün grubundaki 1019 ürünün İsrail’e ihracatı kısıtlanmıştır. İsrail’in ateşkese yanaşmaması, Birleşmiş Milletler kararlarını dikkate almaması ve sivillere yardımları engellemesi karşısında, 2 Mayıs 2024’ten itibaren İsrail ile ithalat ve ihracat işlemleri bütün ürünleri kapsayacak biçimde tamamen durdurulmuştur.

class=”medyanet-inline-adv”>

Sual 2- İsrail, Türkiye ile Özgür Tecim Anlaşması’ndan faydalanıyor mu?

Yanıt: İsrail ile tecim tamamen durdurulduğundan ötürü antak kalma fiilen yürürlükte değildir.

Sual 3- Türkiye’den çıkan gemiler İsrail limanlarına yanaşıyor mu?

Yanıt: Filistin devletinin kıyı kentleri İsrail tarafınca işgal edilmiştir. Zira Türkiye’den Filistin’e gönderilen malların yüzde 98’i İsrail kontrolündeki Hayfa ve Aşdod limanlarından Filistin’e ulaştırılmak zorundadır. Filistin hükümeti ve Filistin Ulusal Iktisat Bakanlığının ikili resmi toplantıdaki ısrarlı talebi üstüne, Hayfa Limanı’ndaki İsrail tehlikesini göz önünde bulundurarak, Filistin ile emsalsiz tecim mekanizması geliştirilmiştir. İthalatçının ve varış destinasyonunun Filistin olmadığı, Filistin Ulusal Iktisat Bakanlığı ve Tecim Bakanlığınca teyit edilmeyen hiç bir malın Türkiye’den çıkışına izin verilmemektedir.

Sual 4- Gemiler ilkin bölgedeki başka bir devlete, hemen sonra İsrail’e gidiyor ya da gemiler başka ülkeye gideceğini beyan edip, seyrüsefer sırasında rota değiştiriyor, Türkiye bu duruma karşı takip ya da müdahalede bulunuyor mu?

class=”medyanet-inline-adv”>

Yanıt: Türkiye deniz yetki alanı içerisinde olan gemilere müdahalede bulunmakta, olabilecek suiistimalleri takip etmektedir.

Sual 5- Komşu ülkelere ihracat niçin artıyor, yoksa bu ülkeler üstünden İsrail’e mamüller mi gidiyor?

Yanıt: Artış anlatılan ülkelerde sıradışı bir konum yoktur, benzer artış seyri öteki ülkelerde de görülmektedir.

Sual 6- Filistin’e kozmetik mamüller yahut çelik gidiyor mu, ülke cenk altında, bu mamüller hakikaten gidiyor mu?

Yanıt: Filistin’in 6 milyona yakın nüfusunun temizlik ürünleri ile inşaat malzemelerine ihtiyacı vardır. Filistin ile dış tecim işlemleri bir tek Filistin Ulusal Iktisat Bakanlığının teyidi ve izniyle yapılmaktadır.

class=”medyanet-inline-adv”>

Sual 7- İsrail’e yük taşıyan gemilerin bilerek Türk limanlarına yanaşmasına ve buradan almış olduğu yükü İsrail’e götürmesine izin veriliyor mu?

Yanıt: İsrail limanlarından ya da İsrail menşesi taşıyan, Türkiye-Filistin ikili tecim mekanizmasına dahil olmayan hiç bir yükün Türkiye limanlarına indirilmesine, limanlardan İsrail’e gitmek suretiyle herhangi bir malın da yüklenmesine müsaade edilmemektedir.

Sual 8- Türkiye ile İsrail arasındaki tecim halen devam ediyor mu, bu konum Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) raporlarında iyi mi görünüyor?

Yanıt: TÜİK verilerinde Mayıs 2024’ten itibaren İsrail’e herhangi bir ihracat ya da ithalat olmadığı görülmektedir.

Sual 9- İsrail resmi verilerine gore Türkiye ile ticaretin devam etmiş olduğu doğru mu?

class=”medyanet-inline-adv”>

Yanıt: Türkiye’nin ticareti Filistin ile devam etmektedir. İsrail ile Filistin’in mevcut protokolleri doğrultusunda gümrük işlemleri İsrail gümrük otoritelerince yapılmaktadır. TÜİK rakamlarına saygınlık edilmelidir.

Sual 10- İsrail ile tecim bitti, İsrail hükümetinin tepkisi oldu mu?

Yanıt: İsrail birçok internasyonal platformda Türkiye’nin kararını hedef almıştır. Ticareti yasaklama kararını İsrail Iktisat Bakanı, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütüne (OECD) yakınma etmiştir.

Sual 11- Türkiye üstünden İsrail’e petrol gidiyor mu?

Yanıt: Enerji ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı, mevzuya ilişik meydana getirdiği açıklamada, Ceyhan üstünden İsrail’e petrol sevkiyatı yapıldığı ve Türkiye’nin buna izin verdiği yönündeki iddiaların tamamen mesnetsiz bulunduğunu belirtmiştir.

class=”medyanet-inline-adv”>

Sual 12- İsrail ile tecim durmuş olabilir fakat Filistin’e olan ticarette devasa yükseklikte artış var. Muharebede olan bir ülkenin bu kadar ithalat yapması düzgüsel mi?

Yanıt: Filistin, ortalama 6 milyonluk nüfusu ile zor şartlar altında olsa da dünyadan birçok ürün tedarik etmektedir. Artış, ticareti durdurma kararından sonrasında, önceki dönemle mukayesede oluşan baz etkisinden ötürü yüksek görünmektedir. Buna karşın tecim geçmiş çağın gerisindedir.

Sual 13- Türkiye, İsrail’e jet yakıtı gönderdi mi?

Yanıt: Türkiye, İsrail’e hiç bir biçimde jet yakıtı göndermemiştir. Manipülatif biçimde dolaşıma sokulan iddiaya mevzu yakıt, İsrail’in 7 Ekim 2023’ten sonrasında Gazze’ye yönelik başlamış olan saldırılardan ilkin, Türkiye’ye gezgin getiren İsrail yolcu uçaklarına verilen 641 bin dolarlık dönüş yakıtından ibarettir.

Sual 14- Türkiye’den İsrail’e barut ve patlayıcı madde ihracatı yapılmış oldu mu?

Yanıt: Türkiye, 7 Ekim 2023’te başlamış olan katliamdan sonrasında değil, oldukca daha öncesinde İsrail’e askeri amaçla kullanılabilecek herhangi bir ürün ya da hizmetin satışına izin vermemiştir. Ek olarak, müdafaa ürünleri ihracatı Ulusal Müdafaa Bakanlığının izni alınmadan yapılamamaktadır.

Sual 15- İsrail, Filistin’e mal sevkiyatına izin vermiyor, mamüller Filistin’e iyi mi gidiyor?

Yanıt: İsrail, üçüncü ülkelerin Filistin ile meydana getirdiği ticareti sadece Gazze özelinde, cenk nedeni öne sürülerek yasaklamıştır. Bugün itibarıyla, Batı Şeria’ya mal tedariki internasyonal anlaşmalar altında olası olabilmektedir.