Adres
Oluşturulma Zamanı: Ekim 07, 2024 19:12 Amerikan Johns Hopkins Üniversitesi’nde tatbiki iktisat profesörü olan ve hiperenflasyon hikayesinde uzmanlaşmış Steve Hanke, CNN TÜRK’e hususi açıklamalarda bulunmuş oldu. Amerikalı ekonomist,
Oluşturulma Zamanı: Ekim 07, 2024 19:12
Asel Atmaca: Ilk olarak röportaj teklifimizi kabul ettiğiniz için teşekkür ederim. Bugün bahsettiğiniz bir sistemi kullanarak Türkiye’nin senelik enflasyonunun yüzde 27 bulunduğunu söylediniz. Detaylandırır mısınız?
“TÜRKİYE VİRAJI DÖNÜYOR, ENFLASYON DAHA DA DÜŞECEK”
Steve Hanke: Ilk olarak yüksek frekanslı bir veri tabanı bu ve her an buradan veri geliyor. Bununla birlikte reel zamanlı bir sistem. Satın alma gücü teorisini kullanarak 19. yüzyıldan bu yana var. Bir model geliştirdim ve bu modelle de ülkelerdeki enflasyon oranlarını doğru bir halde ölçtüm. Ben bu modeli kullanarak birçok yazı yazdım. Hayattaki en yüksek enflasyonları ölçtüm. Bunlar oldukça yüksek enflasyon oranlarıydı. 1 aylık yüzde 15 enflasyon ölçtüm, fazlası da oldu. Sadece ana mevzu şu ki yüksek frekanslı veri tabanı, ölçtüğüm büyük enflasyon oranları resmi sayıları ortaya çıkardı. Benim ölçümlerim resmi rakamlardan daha ilkin ortaya çıkıyor. Sözgelişi Türkiye’de senelik enflasyon payı 2023 Temmuz ayına gidersek ortalama yüzde 76 civarındaydı. Ve benim ölçümüm ondan daha düşüktü. Ondan sonra da düştüğünü gördük. Türkiye virajı dönüyor, enflasyon düşüyor ve düşmeye de devam edecek.
class=”medyanet-inline-adv”>
Asel Atmaca: Peki, uygulanan orta vadeli program için neler söylersiniz? Ne düşünüyorsunuz bu program için?
“ORTA VADELİ PROGRAM DOĞRU YÖNDE”
Steve Hanke: Orta Vadeli Program doğru yönde aşama kaydediyor, bilhassa son birkaç yılda kullandığınız programdan fazlaca değişik olarak nihayetinde doğru yönde aşama kaydediyor. Fakat benim yapacağım kadar sert ilerlemiyor.
ENFLASYON DÜŞÜŞÜ NE ZAMAN HİSSEDİLİR?
Asel Atmaca: Peki, vatandaşlar enflasyondaki düşüşü ne vakit hissetmeye başlamış olacak?
Steve Hanke: Süre alacak ve Merkez Bankası’nın daha sert davranması gerekiyor. İki şey var; programda daha katı olmak ve para arzını yavaşlatmak. Bu sebeple bir kere para arzını değiştirdiğinizde orada bir vakit gerekiyor. Ilkin enflasyon düşecek, sonrasında da tesirleri piyasalara yansıyacak. Bu işler bir gecede olmuyor.
Asel Atmaca: Moody’s ve Fitch benzer biçimde internasyonal derecelendirme kuruluşları Türkiye’nin ekonomik görünümü hakkındaki pozitif yönde değerlendirmeler yapmış oldu. Bu mevzu hakkındaki ne düşünüyorsunuz?
class=”medyanet-inline-adv”>
“ENFLASYON DÜŞTÜKÇE GÖRÜNÜM DE DÜZELİR”
Steve Hanke: Moddy’s ve benzeri internasyonal derecelendirme kuruluşları, bunu daha ilkin de yapabilirlerdi fakat sonrasında yaptılar. Bunun sebebi ise benim yüksek frekanslı veri tabanım resmi oranlardan ilkin enflasyonun düşeceğini görmüştü. Ben de bir tek enflasyonun düşeceğini değil, Türkiye’nin kredi not görünümünün daha iyi olacağını biliyordum.
Asel Atmaca: Peki, Türkiye ne vakit dış yatırımcılar için not görünümü açısından daha emin olur?
“DIŞ YATIRIMCILAR İÇİN İYİ BİR ÇEVRE”
Steve Hanke: Dış yatırımcılar için Türkiye daima iyi bir çevredir, iyi bir pazardır. Bu sebeple düşük enflasyon onlar için iyidir, caziptir ve enflasyon ne kadar süratli düşerse o denli iyi olur. Şu demek oluyor ki Türkiye esasen iyi bir durumda. Bu kadar iyi olmasının sebeplerinden biri de enflasyon düştükçe Türk lirasının istikralı kalmasıdır. Dış yatırımcılar Türkiye’ye gelmek istiyor. Türkiye’de olmak güzel bir şey.
class=”medyanet-inline-adv”>
Asel Atmaca: Ve hayattaki savaşlar… Bilhassa İsrail’in İran’daki petrol sahalarını vurma olasılığı petrol fiyatlarını artırdı bile. Düşünceniz nelerdir?
“İSRAİL PETROL TESİSLERİNİ VURURSA…”
Steve Hanke: Sorduğun sual muazzam. İsrail’in askeri operasyonları fazlaca tehlikeli ve petrol tutarları uçtu gitti. Niçin mi? Bu sebeple Başkan Biden, İsrail ile İsrail’in İran’daki petrol tesislerini vurma ihtimalini tartıştığını söylemiş oldu. İran dünyanın yüzde 2 oranındaki petrolünü üretiyor ve petrolün bir çok Çin’e satılıyor. Şayet tesisleri vururlarsa çok önemli mesele menfaat. Fakat aslolan büyük mesele şu ki şayet İsrail İran’ın petrol sahalarını hedef alırsa İran bütün sistemi kapatır ve dünyanın yüzde 20’sine giden petrolde büyük yıkım yaşanır. Oldukça tehlikeli. Bu sebeple arkalarında ABD var. ABD bombaları İsrail’in cebine koyuyor, parayı da veriyor, askeri gereksinimlerini karşılıyor. Şu demek oluyor ki İsrail bunu yapabilir. İsrail’in bu tarz şeyleri tek başına meydana getirdiği fikri fazlaca yanlış. ABD ve İsrail bunu birlikte yapıyorlar. Ayrıca Türkiye de bölgede ve yaşananlar bir korku oluşturuyor. Bölgede maliyet yükseliyor.
class=”medyanet-inline-adv”>
Asel Atmaca: Son ve şahsi bir sual. Twitter’da suni zeka tarafınca üretilmiş fotoğraflar paylaşıyorsunuz ve insanoğlu bunun hakkındaki konuşuyor. Neler söylersiniz postlarınız için?
“TÜRKİYE’Yİ SEVİYORUZ”
Steve Hanke: İlk sebebi Türkiye’den fazlaca takipçim var ve Türkiye’ye fazlaca sık geliyorum. Ve bir niçin de Türkiye’yi seviyoruz ben ve eşim Türklerin neyi beğeneceğini biliyoruz diyelim ve beğeniyorlar da.
